การอภิปรายเรื่องแผนรักษาความมั่นคงปลอดภัยของประเทศ

     ในช่วงบ่ายของวันที่ 31 กรกฎาคม 25456 ผมได้รับเชิญไปเป็นผู้ดำเนินการอภิปรายว่า เมืองไทยควรมีแผนรักษาความมั่นคงปลอดภัยหรือไม่ การอภิปรายนี้เป็นส่วนหนึ่งของการสัมมนาเรื่อง Network and Information Security จัดโดยสำนักงานทรัพย์สินทางปัญญา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่โรงแรมปทุมวัน ปรินซ์เซส

     ความจริงแล้วการสัมมนามีสองวันและเน้นในด้านการให้ความรู้เกี่ยวกับการรักษาความมั่นคงปลอดภัยทางด้านระบบเครือข่าย และ ระบบสื่อสาร ส่วนการอภิปรายก็เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน ผู้อภิปรายก็คือ ดร.วิษณุ ตัณฑวิรุฬห์ แห่งบริษัท ฟรีอินเตอร์เน็ท ดร.ฉิม ตันติยาสวัสดิกุล ผู้อำนวยการอาวุโส สายเทคโนโลยีสารสนเทศ ธนาคารแห่งประเทศไทย และ ดร. ปณิธาน วัฒนายาธร อาจารย์ผู้เชี่ยวชาญด้านปัญหาความมั่นคง จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

     การดำเนินการอภิปรายครั้งนี้ผมใช้วิธีเสวนา คือถามให้แต่ละท่านตอบ และ ให้ผู้ร่วมอภิปรายแต่ละคนเสริมกันได้ วิธีนี้สรุปได้ยากสักนิด แต่ผมก็จะลองสรุปเรื่องที่ผู้อภิปรายแต่ละท่านได้กล่าวไว้ดังต่อไปนี้

     ดร. ฉิม มองเห็นว่าปัจจุบันธนาคารก็มีความเสี่ยงต่อปัญหาเรื่องความมั่นคงปลอดภัยเหมือนกัน ทางธนาคารแห่งประเทศไทยจึงกำหนดให้ทุกธนาคารต้องจัดตั้งศูนย์คอมพิวเตอร์สำรองขึ้น ส่วนในด้านการถูกโจมตีจากแฮกเกอร์นั้นทางดร.ฉิมเห็นว่าอาจจะมีหรือไม่มีก็ได้ แต่ที่ทราบคือถ้ามีก็ไม่มีธนาคารไหนบอก ดร. ฉิมเห็นว่าโอกาสที่จะเกิดปัญหามีน้อย แต่มีความเสี่ยงสูง ดังนั้นพวกเราจะต้องคอยตรวจสอบและเฝ้าระวังให้ดี ปัญหาที่อาจจะเกิดขึ้นได้น่าจะเป็นระบบเชื่อมโยงต่าง ๆ เช่น โทรศัพท์ หรือแม้แต่ระบบสวิฟต์ที่ใช้ในการโอนเงิน ขณะนี้ทางการยังไม่ได้จัดให้มีการสำรวจอย่างเป็นทางการว่าใครมีอะไรกันบ้าง และเกิดปัญหาอะไรบ้าง เรายังขาดการประสานงานที่ดี ดังนั้นน่าจะเน้นที่ระดับแต่ละหน่วยงานไปก่อน และควรบังคับให้ทำกัน

     ดร. วิษณุ (ได้บรรยายเรื่อง BS7799 ในการสัมมนาเรื่องนี้มาก่อนหน้าอภิปรายแล้ว) กล่าวว่า ภัยทางด้านคอมพิวเตอร์ที่มาจากแฮกเกอร์ที่จะเกิดกับไทยโดยตรงคงจะไม่มี เพราะนโยบายของประเทศเราค่อนข้างเป็นกลางคือไม่ได้เข้าข้างประเทศที่กำลังมีปัญหากัน แต่ภัยที่อาจมีได้คือผู้ก่อการร้ายอาจจะใช้ไทยเป็นฐานในการดำเนินการ เช่นแอบแฝงเข้ามาใช้เซิรฟเวอร์ของหน่วยงานในไทยในการเป็นฐานเข้าไปโจมตีหน่วยงานในประเทศอื่น (เรื่องนี่ดร.วิษณุยืนยันว่ามีจริง) ดร.วิษณุเห็นว่าการปราบปรามหรือหยุดยั้งแฮกเกอร์คงจะทำไม่ได้ แต่อาจจะใช้วิธีเชิญผู้ที่เจาะระบบเก่ง ๆ มาทำงานด้วยเพื่อหาทางป้องกันการถูกผู้อื่นเจาะระบบ หรือหากจะป้องกันก็ควรตั้งกองกำลังพิเศษโดยตรง

     ดร.ปณิธาน ได้เล่าถึงอเมริกาว่า หลังจากที่อาคารเวิลด์เทรดถูกผู้ก่อการร้ายใช้เครื่องบินชนจนกระทั่งเสียหายแล้ว ทางอเมริกาก็ตื่นตัวในเรื่องการป้องกันภัยระดับประเทศ มีการผลักดันแนวคิดที่เรียกว่า Homeland Security ขึ้นโดยกำหนดยุทธศาสตร์สามด้านคือ

1. การป้องกันการก่อการร้ายในสหรัฐอเมริกา
2. การลดความอ่อนไหวเปราะบางในการถูกก่อการร้าย
3. การทำให้ผลกระทบจากการก่อการร้ายเกิดน้อยที่สุด และให้ฟื้นฟูสภาพหลังจากถูกก่อการร้ายได้เร็ว

ตามแนวคิดเรื่อง Homeland Security นี้ ได้กำหนดงานหกด้านที่จะต้องให้ความสนใจคือ

1. ข่าวกรองและการเตือนภัย
2. การป้องกันชายแดน เพราะปีหนึ่งมีคนหลายร้อยล้านเดินผ่านชายแดนของอเมริกา
3. การสร้างระบบต่อต้านการก่อการร้ายในประเทศ
4. การป้องกันโครงสร้างหลักที่มีความสำคัญระดับวิกฤติ เช่น ระบบไฟฟ้า น้ำประปา การไปรษณีย์ การเก็บขยะ ฯลฯ
5. การป้องกันไม่ให้เกิดภัยคุกคามอย่างยิ่งยวด
6. การตอบสนองยามฉุกเฉิน

ในการดำเนินการนั้นทางอเมริกาจะใช้เครื่องมือสำคัญสี่อย่างคือ

1. การใช้กฎหมาย และการเปลี่ยนกฎหมายอื่น ๆ ให้ตอบสนองต่อการป้องกันความมั่นคงปลอดภัยได้อย่างรวดเร็วและพอเพียง
2. การวิจัยและพัฒนาทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
3. การกำหนดให้มีการแบ่งปันและใช้ข้อมูลข่าวสารร่วมกัน
4. การร่วมมือระหว่างประเทศในการตรวจสอบคนและสิ่งที่น่าสงสัย เช่น การตรวจค้นคอนเทนเนอร์

     ดร. ปณิธาน เห็นว่าการเตรียมการเหล่านี้เป็นเรื่องสำคัญแต่ต้องใช้งบประมาณมาก สำหรับไทยเองนั้นการดำเนินการด้านนี้อาจจะยังไม่พอเพียง และ ยังไม่ได้ประสานงานกันเท่าที่ควร กฎหมายต่าง ๆ ก็ยังล้าหลัง และ โครงสร้างหลักของไทยเองก็ยังเก่า ยืดยาด ยุ่งยาก และ ไม่ยืดหยุ่น ไม่ประสานกัน ดังนั้นรัฐบาลไทยน่าจะให้ความสนใจต่อเรื่องนี้มากขึ้น

     สำหรับผมเองนั้น ได้เสริมว่าปัจจุบันนี้ประเทศไทยมีความเสี่ยงสูง เพราะแม้ว่าประเทศไทยจะอยู่ในทำเลที่ดีคือไม่มีแผ่นดินไหวรุนแรง ไม่ประสบปัญหาพายุไต้ฝุ่น หรือ ทอร์นาโด แต่ประเทศไทยมีเขตแดนติดต่อกับประเทศอื่น ๆ หลายประเทศ ทำให้เกิดปัญหาขัดแย้งเรื่องดินแดน และ เรื่องการรุกล้ำเขตแดนเป็นประจำ ขณะนี้มีคนต่างด้าวเข้ามาเมืองไทยโดยไม่ถูกกฎหมายเป็นจำนวนนับล้าน ไม่มีทางทราบเลยว่าบุคคลเหล่านั้นจะเข้ามาก่อการร้ายหรือไม่ ในอดีตไทยเรารอดจากการก่อการร้ายมาหลายครั้งแล้ว แต่ในไม่ช้านี้หากไทยไม่เริ่มคิดวิธีการแก้ไขปัญหาการก่อการร้ายแล้ว เมื่อเกิดปัญหาขึ้นเราอาจจะแก้ปัญหาไม่ทัน ทำให้เกิดความโกลาหลใหญ่โตก็ได้

     โดยสรุปผู้อภิปรายทุกคนเห็นว่าเราควรรีบวางแผนการปัองกันภัยระดับประเทศ โดยเฉพาะในส่วนที่พูดกันวันนี้ก็คือภัยทางด้านเครือข่ายสื่อสาร ระบบคอมพิวเตอร์ และระบบสารสนเทศ